روش مطالعه درس شیمی

شیمی یکی از درس‌های مهم و تأثیرگذار در علوم پایه و مهندسی است که یادگیری آن برای بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد. این درس ترکیبی از مباحث مفهومی، محاسباتی و حفظی است، بنابراین برای یادگیری بهتر آن، باید از روش‌های مطالعه متنوع و مؤثر استفاده کرد. خیلی‌ها در مواجهه با شیمی، به‌ویژه در به خاطر سپردن واکنش‌ها، درک مفاهیم ساختاری و حل مسائل عددی، دچار مشکل می‌شوند؛ اما اگر روش درستی برای مطالعه انتخاب کنید، می‌توانیم این درس را خیلی راحت‌تر و عمیق‌تر یاد بگیرید. در این مقاله، راهکارهایی را بررسی می‌کنیم که به درک بهتر مفاهیم شیمی، افزایش سرعت در حل مسائل و موفقیت در آزمون‌ها کمک می‌کنند. هدف این است که مطالعه شیمی را از یک کار سخت و خسته‌کننده به مطالعه‌ای لذت‌بخش و تاثیرگذار تبدیل کنیم.

با توجه به ضریب درس شیمی در کنکور و امتحانات نهایی پایه یازدهم و دوازدهم، این درس یکی از دروس سرنوشت‌ساز در تراز نهایی شما محسوب می‌شود که تأثیر قابل‌توجهی در رتبه نهایی دارد. نکته جالب توجه اینجاست که بسیاری از داوطلبان در پاسخگویی به سؤالات شیمی ضعف دارند، به‌طوری‌که اگر تنها ۱۰ درصد از سؤالات این درس را درست جواب دهید، از ۷۶ درصد رقبا جلوتر خواهید بود! حال تصور کنید با پاسخ صحیح به ۵۰ درصد سؤالات، می‌توانید از ۹۹ درصد داوطلبان پیشی بگیرید. این آمار نشان می‌دهد که حتی یک مطالعه متوسط اما مستمر در این درس می‌تواند جهش بزرگی در رتبه شما ایجاد کند.

بودجه بندی درس شیمی در کنکورهای اخیر

جدول زیر توزیع تعداد سؤالات مطرح‌شده از هر فصل شیمی در کنکورهای اخیر را نشان می‌دهد. بررسی این آمار می‌تواند به داوطلبان کمک کند تا مباحث پرتکرار را شناسایی کرده و برنامه‌ریزی بهتری برای مطالعه داشته باشند. از شیمی پایه فصل‌ اول شیمی دهم “کیهان، زادگاه الفبای هستی” و فصل اول شیمی یازدهم و “قدر هدایای زمینی را بدانیم” به عنوان مبانی و پایه مباحث مهم شیمی در سال‌های مختلف مورد توجه طراحان سؤال بوده‌اند. همچنین با توجه به تعداد سوالات نسبتا کمتری که از پایه دوازدهم مطرح شدند در می‌یابید که برای کسب درصد 30 تا 50 تنها به مباحث شیمی دوازدهم نمی‌توان اکتفا کرد و برای دستیابی به یک درصد و تراز قابل قبول لازم است که مباحث پربازده‌ای از شیمی دهم و یازدهم نیز مطالعه شوند. این اطلاعات می‌تواند راهنمای ارزشمندی برای اولویت‌بندی مطالعه باشد و به داوطلبان کمک کند تا با تمرکز بر مباحث کلیدی، درصد بالاتری در این درس کسب کنند.

تنها چیزی که در سال کنکور به شما نتیجه‌ی مطلوبی می‌دهد، برنامه‌ریزی دقیق و مداومت در اجرای آن است. یک برنامه‌ریزی اصولی به شما کمک می‌کند تا مسیر خود را شفاف ببینید و از سردرگمی دور بمانید، اما آنچه این برنامه را به موفقیت تبدیل می‌کند، پایبندی و استمرار در اجرای آن است. بدون پشتکار و تعهد، حتی بهترین برنامه‌ها نیز بی‌نتیجه خواهند ماند. اگر در این مسیر نیاز به راهنمایی و برنامه‌ریزی حرفه‌ای دارید، می‌توانید از طرح‌های مشاوره مرکز مشاوره‌ و برنامه ریزی گلناز ابراهیمی استفاده کنید تا با یک برنامه شخصی‌سازی‌شده و نظارت دقیق بهترین نتیجه را کسب کنید.

پیش نیاز ها و فصل های مستقل

یکی از چالش‌های اصلی در یادگیری شیمی، ارتباط بین فصل‌های مختلف در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم است. بسیاری از مباحث این درس به یکدیگر وابسته‌اند و درک صحیح از یک فصل، نیازمند تسلط بر مفاهیم پیشین است. اگر مطالعه بدون در نظر گرفتن این پیش‌نیازها انجام شود، ممکن است یادگیری سطحی و ناقص باقی بماند.

پیش‌نیازهای شیمی دهم:

در پایه دهم، بسیاری از فصول به مباحث استوکیومتری و موازنه واکنش‌ها وابسته‌اند. به همین دلیل، فصل اول که این مفاهیم را پوشش می‌دهد، پیش‌نیاز اصلی سایر فصل‌ها محسوب می‌شود. بدون درک این مباحث، مطالعه فصل‌های دیگر با دشواری همراه خواهد بود.

پیش‌نیازهای شیمی یازدهم:

در این پایه، علاوه بر ارتباط بین فصل‌های مختلف، وابستگی به مفاهیم پایه دهم نیز اهمیت دارد. برای مثال، فصل اول شیمی یازدهم به تسلط بر فصل‌های 1 و 2 دهم نیاز دارد. در نتیجه، یادگیری صحیح در این پایه نیازمند مرور و تسلط بر مباحث پایه‌ای دهم است.

پیش‌نیازهای شیمی دوازدهم:

در پایه دوازدهم، پیوستگی بین فصول افزایش یافته و در برخی مباحث، نیاز به دانش ترکیبی از هر سه پایه دهم، یازدهم و دوازدهم وجود دارد. به‌طور خاص، فصل چهارم که به مبحث تعادل و تغییرات انرژی می‌پردازد، باید همراه با برخی فصل‌های دیگر مطالعه شود تا درک کاملی از آن حاصل گردد.

به چه دلیل توجه به پیش‌نیازها اهمیت دارد؟ مطالعه هدفمند و بر اساس پیش‌نیازها باعث می‌شود که یادگیری عمیق‌تر و اصولی‌تر انجام شود. این روش از ایجاد سردرگمی جلوگیری کرده و باعث می‌شود دانش‌آموزان در حل مسائل پیچیده، عملکرد بهتری داشته باشند. بنابراین، پیش از شروع هر فصل، بررسی ارتباط آن با مباحث قبلی و اطمینان از تسلط کافی بر پیش‌نیازهای آن، یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای موفقیت در یادگیری شیمی است.

روش مطالعه تستی در شیمی

برای موفقیت در آزمون‌های تستی شیمی، شما باید سه بخش اصلی را در نظر بگیرید :حفظیات، مفاهیم، و مسائل محاسباتی که هر یک از این بخش‌ها روش مطالعه خاص خود را دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم. مطالعه دقیق کتاب درسی، مرور منظم، حل تست‌های متنوع، و تمرین مسائل محاسباتی از مهم‌ترین روش‌های مطالعه این درس هستند. اگر این روش‌ها را به‌طور مستمر اجرا کنید، می‌توانید به درصدهای بالایی در شیمی کنکور دست پیدا کنید.

۱. حفظیات

مطالب حفظی در شیمی شامل نام عناصر، واکنش‌ها، شرایط انجام واکنش‌ها، ویژگی‌های ترکیبات، و برخی تعاریف و نکات مهم است. برای یادگیری بهتر این بخش، روش‌های زیر توصیه می‌شود:

• مطالعه دقیق متن کتاب درسی: کتاب درسی مهم‌ترین منبع برای یادگیری مباحث حفظی است. تمامی توضیحات، نمودارها و پاورقی‌ها را بادقت بخوانید. برای مرور نکات مهم می‌توانید از درسنامه‌های کتاب کمک درسی مانند خیلی سبز و نشر الگو نیز استفاده کنید
• توجه به واکنش‌ها و فرآیندها: بسیاری از سوالات کنکور مربوط به شناخت واکنش‌های شیمیایی و شرایط انجام آن‌ها است.
• برقراری ارتباط بین مطالب: سعی کنید مفاهیم مختلف را به هم ربط دهید. به‌عنوان مثال، ارتباط میان جدول تناوبی و واکنش‌پذیری عناصر را پیدا کنید.
• مرور شبانه: مرور روزانه و شبانه حفظیات به تثبیت بهتر مطالب کمک می‌کند. مرورهای منظم از فراموشی جلوگیری می‌کند.
• حل تست‌های مرتبط و یادداشت‌برداری از نکات مهم: برای تسلط بر مطالب حفظی، تست‌زنی و استخراج نکات کلیدی بسیار مؤثر است. این روش به‌خصوص در مورد سوالات چندبخشی که ترکیبی از چند مفهوم را دربرمی‌گیرند، اهمیت دارد.

۲. مطالب مفهومی

مطالب مفهومی شامل درک عمیق مفاهیم شیمیایی مانند پیوندهای شیمیایی، خواص مواد، قوانین گازها و مفاهیمی از این قبیل است. روش‌های پیشنهادی برای مطالعه این بخش عبارت‌اند از:

• یادگیری مباحث به‌صورت عمیق هنگام تدریس: هنگام مطالعه یا شرکت در کلاس، سعی کنید مفهوم هر مطلب را کاملاً درک کنید و تنها به حفظ کردن فرمول‌ها اکتفا نکنید.
• بعد از یادگیری دقیق مطالب، به سراغ تست زدن بروید: پس از فهم کامل هر مبحث، تست‌های آن را حل کنید تا میزان تسلط خود را بسنجید. در صورت اشتباه، پاسخ‌ها را تحلیل بررسی کرده و نقاط ضعف خود را برطرف کنید.

۳. مسائل محاسباتی

بخش محاسباتی شیمی شامل استوکیومتری، محلول‌ها، اسید و باز، سینتیک شیمیایی، و الکتروشیمی است. یادگیری این بخش نیاز به تمرین و تکرار دارد. روش‌های مؤثر برای مطالعه مسائل شیمی:

• تمرین و تکرار فراوان: حل کردن تعداد زیادی از مسائل باعث افزایش سرعت و دقت در حل سوالات می‌شود.
• نوشتن روند حل سوالات: هنگام حل مسائل، مراحل را به‌صورت گام‌به‌گام یادداشت کنید تا فرآیند حل سوال برایتان جا بیفتد.
• تقویت مهارت‌های محاسباتی: بسیاری از سوالات شیمی نیاز به دقت در محاسبات دارند. تمرین مداوم محاسبات عددی، دقت شما را افزایش می‌دهد.
• حل تست‌های زمان‌دار: مدیریت زمان در آزمون بسیار مهم است. بنابراین، باید حل تست‌های زمان‌دار را در برنامه مطالعاتی خود قرار دهید تا سرعت و دقت شما در شرایط آزمون واقعی افزایش یابد.

روش مطالعه تشریحی در شیمی

برای موفقیت در آزمون‌های تشریحی شیمی، باید روش مطالعه متفاوتی نسبت به آزمون‌های تستی در پیش گرفت. روش مطالعه تشریحی در شیمی بر درک عمیق مفاهیم، طبقه‌بندی مطالب و تمرین نوشتن پاسخ‌های تشریحی تأکید دارد. مطالعه دقیق کتاب درسی، تمرین ارائه توضیحات کامل، و حل نمونه سوالات سال‌های گذشته می‌تواند شما را برای موفقیت در امتحانات تشریحی آماده کند.

۱. مطالعه دقیق و تحلیل جزئیات

در مرحله اول، باید مطالب کتاب درسی را با دقت مطالعه کنید. مفاهیم و تعاریف علمی را دقیق یاد بگیرید و به تصاویر، نمودارها و فرمول‌ها توجه کنید، زیرا در سوالات تشریحی اهمیت زیادی دارند. اعداد و جدول‌ها را بررسی کنید، چون در حل مسائل نقش مهمی دارند. همچنین، حاشیه‌های مهم کتاب درسی را مطالعه کنید، زیرا ممکن است مستقیماً در سوالات مطرح شوند. در نهایت، مرور آزمایش‌های کلیدی و حل مسائل مهم به درک بهتر مفاهیم کمک می‌کند.

۲. طبقه‌بندی و سازماندهی مطالب

بعد از مطالعه اولیه، لازم است اطلاعات خود را به‌صورت منظم دسته‌بندی کنید تا هنگام پاسخگویی دچار سردرگمی نشوید. برای این کار، مرور مجدد مطالب و دسته‌بندی ذهنی آن‌ها کمک می‌کند تا ارتباط بین موضوعات را بهتر درک کنید. همچنین، یادداشت‌برداری از نکات کلیدی باعث تقویت درک و تسلط بیشتر بر مفاهیم می‌شود. در نهایت، تمرین نحوه ارائه پاسخ‌های تشریحی با توضیح مطالب برای خود یا دیگران، یکی از بهترین روش‌ها برای تثبیت آموخته‌ها است.

۳. تمرین تشریحی و حل سوالات نمونه

پس از تسلط بر مفاهیم، باید مهارت پاسخ‌دهی به سوالات تشریحی را تقویت کنید. برای این کار، تمرین تشریحی‌نویسی در مفاهیم و مسائل ضروری است؛ سعی کنید پاسخ‌های خود را به‌صورت دقیق و کامل بنویسید، حتی اگر نیازی به توضیح اضافی نباشد. همچنین، به‌جای خلاصه‌نویسی در روش تستی، تلاش کنید مطالب را با جملات خود توضیح دهید تا درک عمیق‌تری داشته باشید. در نهایت، حل نمونه سوالات تشریحی سال‌های قبل به شما کمک می‌کند تا با نحوه طراحی سوالات و انتظارات مصححین آشنا شوید.

راهکار برای پیشرفت در این درس

1.    محاسبات

اولین و مهم ترین مشکل بچه ها در این درس!

برای قوی شدن در محاسبات باید هنگام حل تست به هیچ عنوان از ماشین حساب استفاده نکنید ، روش های سریع محاسباتی را یاد بگیرید و سعی کنید بعضی از محاسبات را ذهنی انجام دهید.

2.    حفظیات

حفظ کردن بعضی موارد مانند جرم مولی موادی که بسیار پرتکرار در مسائل هستند می‌تواند سرعت شما را در پاسخ دهی بالا ببرد.

3.    تیپ بندی سوالات

بلد بودن تیپ بندی سوالات شیمی و راه حل هر کدام بسیار کمک کننده خواهد بود.

تیپ بندی سوالات شیمی بر طبق هر پایه و هر فصل

منابع

برای موفقیت در درس شیمی در کنکور و امتحان نهایی، استفاده از منابع مناسب بسیار مهم است. کتاب درسی شیمی، اصلی‌ترین منبع شما محسوب می‌شود و باید به دقت مطالعه شود، زیرا سوالات کنکور و امتحانات نهایی بر اساس مفاهیم آن طرح می‌شوند. علاوه بر آن، مطالعه کتاب‌های کمک‌آموزشی معتبر که شامل درسنامه‌های جامع، تست‌های طبقه‌بندی‌شده و سوالات شبیه‌سازی‌شده هستند، می‌تواند درک عمیق‌تری از مفاهیم ایجاد کند. حل سوالات کنکور سال‌های گذشته و شرکت در آزمون‌های آزمایشی نیز به تثبیت مطالب و افزایش سرعت تست‌زنی کمک می‌کند. در نهایت، استفاده از جزوات اساتید برتر و ویدئوهای آموزشی نیز می‌تواند در درک بهتر مباحث دشوار شیمی مؤثر باشد.

سخن پایانی

برای موفقیت در شیمی، درک عمیق مفاهیم و تمرین مداوم ضروری است. مرکز مشاوره گلناز ابراهیمی می‌تواند با برنامه‌ریزی هدفمند، مسیر مطالعه را بهینه کرده و شما را در انتخاب منابع مناسب راهنمایی کند.. همچنین مشاور شما با ارائه آزمون‌های شبیه‌سازی‌شده و تکنیک‌های مدیریت زمان، می‌تواند به شما در کاهش استرس و افزایش تسلط کمک می‌کند. با یک برنامه منظم و راهنمایی درست، می‌توانید در این درس به تسلط کامل برسید و بهترین نتیجه را در آزمون‌ها کسب کنید.