علوم و فنون ادبی که در دفترچه‌ ی کنکور انسانی ، ادبیات اختصاصی نامیده می شود، یکی از دروس تخصصی رشته ی انسانی است که حجم مطالب بالایی دارد و از بخش های مختلفی چون : تاریخ ادبیات و سبک شناسی ، آرایه های ادبی ، عروض و قافیه ، قرابت معنایی و لغت تشکیل شده است و مباحث مشترکی با ادبیات عمومی دارد.

آنچه در این مقاله می خوانید

• اهمیت درس علوم و فنون ادبی در کنکور

این درس ، بالاترین ضریب یعنی ضریب ۴ را در زیر گروه یک یعنی زیر گروه مربوط به رشته های زبان و ادبیات فارسی ، زبان و ادبیات عرب، مترجمی عربی و دبیری هر یک از این رشته ها و رشته های پرطرفدار انسانی مثل حقوق و علوم قضایی ، به خود اختصاص داده است ؛ همچنین در سایر زیرگروه ها دارای ضریب مشترک ۲ می باشد.

در کنکور سال های مختلف، بسیاری از داوطلبان درصدهای منفی یا زیر ۲۰ درصد داشته اند و به عنوان مثال میانگین این درس در کنکور ۱۳۹۷، ۶ درصد بوده است که نشان میدهد درعین اینکه این درس از اهمیت بالایی برخوردار است اما تعداد کمی از داوطلبان به سوالات آن پاسخ داده اند و توانسته اند درصد خوبی کسب کنند!

• بودجه بندی مبحثی علوم و فنون ادبی براساس کنکور سال های اخیر

• روش مطالعه مباحث مختلف علوم و فنون ادبی

تاریخ ادبیات و سبک شناسی
آرایه های ادبی
عروض و قافیه
قرابت معنایی
لغت و املا

• تاریخ ادبیات و سبک شناسی

این بخش ، حجیم ترین بخش درس علوم و فنون ادبی است که حدود ۷ تا ۸ سوال را در کنکور انسانی به خود اختصاص میدهد . میتوانید این بخش را که ماهیت حفظی دارد به روش خلاصه نویسی یا رسم نمودار شاخه درختی مطالعه کنید . سعی کنید این درس را از سال دهم به صورت کنکوری مطالعه کنید و به طور مستمر مطالب خلاصه نویسی شده را مرور کنید. همچنین برای مطالعه ی این بخش میتوانید سه مرحله رو به ترتیب انجام بدید تا به یک سطح عالی برسید :
1. مطالعه ی روزنامه وار برای بدست آوردن یک دید کلی نسبت به مطالب: در بخش سبک شناسی بعد از خواندن ویژگی های سبکی هر دوره، می توانید نمونه شعر یا نثری را از کتاب انتخاب کنید و ویژگی های سبکی آن را بررسی کنید.
2. مطالعه ی مقایسه ای و تشخیص شباهت ها و تفاوت ها : با اینکار در واقع مطالب را مرور میکنید زیرا برای انجام این مرحله باید یک مقدار روی مطالب تسلط داشته باشید‌.
3. حفظ کردن : جزییات مطالبی را که یاد گرفتید شروع به حفظ کردن کنید.

• آرایه های ادبی

برای یادگیری این بخش باید صبور باشید و سعی کنید با تمرین روزانه در این بخش به مهارت برسید. در قدم اول باید تک تک آرایه ها را به صورت جداگانه یاد بگیرید و برای هر کدام تست جداگانه بزنید . برای شروع بهتر است که از آرایه های دشوار مثل تشبیه ، استعاره ، مجاز ، کنایه و… آغاز کنید زیرا در اغلب تست های ترکیبی این موارد دیده میشود. سپس به سراغ سایر آرایه ها بروید و بعد از یادگیری همه ی موارد ، از زدن تست های ترکیبی غافل نشوید.

• عروض و قافیه

برای یادگیری این بخش باید مطالب عروض دهم را بلد باشید تا در زدن تست های یازدهم و دوازدهم به مشکل نخورید! برای پاسخگویی به سوالات این بخش دو شیوه وجود دارد :

1) روش تقطیع : همان روش تقطیع دستی است که می توان برای شروع کار از این روش استفاده کرد اما باید بدانید که درصد اشتباه این روش بالاست و از طرفی بسیار زمانبر است و باید سعی کنید که برای کنکور به روش سماعی برسید.

2) روش سماعی : روشی است که رتبه های برتر همواره از آن استفاده می کنند و یک میانبر زمانی است . برای اینکه بتوانید در روش سماعی مسلط شوید باید چند نکته را رعایت کنید :

1) شعر را درست بخوانید زیرا با اشتباه خواندن شعر، وزن آن به هم می ریزد و هم در روش تقطیع و هم در روش سماعی به مشکل برمی خورید.

2) به روش تقطیع ( اختیارات شاعری و تبصره ها) مسلط باشید

3) باید الگوهای عروضی وزن را تشخیص بدهید

4) تمرین زیاد و مستمر داشته باشید

• قرابت معنایی

در مطالعه ی قرابت باید به چند نکته توجه کنید :

باید به مفاهیمی که در کتاب درسی راجع به آنها صحبت شده، مسلط باشید و بتوانید مفاهیم ابیات موجود در کتاب درسی را درک کنید.
باید خودتان را با زدن تست های بیشتر به چالش بکشید زیرا صرف خواندن مفاهیم مختلف کافی نیست و باید روزانه تعدادی تست قرابت بزنید تا در این بخش به مهارت برسید
در بررسی تست ها می توانید ابیاتی را که مفاهیم مشکل تری دارند یا تشخیص مفهوم آن ها برایتان دشوار است، بنویسید و به طور مستمر مرورشان کنید.

• لغت و املا

برای این مبحث به مرور و مطالعه ی مداوم نیاز داریم؛ به این صورت که لغات را باید با یک برنامه منظم مطالعه و مرور کنید. برای این کار می‌توانید لغات را به صورت دسته هایی ۱۰ تایی به دقت بخوانید و پس از تمام شدن ۳ دسته ی ده تایی از لغات ، قبل از شروع دسته بندی های بعدی، یک نگاه کلی و مروری به لغاتی که خوانده اید داشته باشید. پیشنهاد می‌شود یک دفتر لغات تهیه کنید و لغات دشوار، لغاتی که چه از نظر معنایی و چه از نظر املایی مشابه هم هستند و یا لغاتی را که فراموشتان می شود در آن وارد کنید و در برنامه ی هر هفته یک بازه ی زمانی کوتاه را برای مرور لغات اختصاص بدهید.

تمرکزتان را روی واژه های آخر کتاب درسی بیشتر کنید تا در دام سوالات لغت گرفتار نشوید به علاوه اهمیت معنی ضرب المثل ها و اصطلاحات را هم نادیده نگیرید.