معرفی رشته بهداشت عمومی | انتخابی هوشمندانه در مسیر سلامت جامعه
معرفی رشته بهداشت عمومی | انتخابی هوشمندانه در مسیر سلامت جامعه
رشته بهداشت عمومی یکی از شاخه‌های کاربردی علوم پزشکی است که به جای درمان، تمرکزش بر پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء سطح سلامت جامعه است. دانشجویان این رشته یاد می‌گیرند چگونه با استفاده از آموزش، تحقیقات، سیاست‌گذاری و خدمات بهداشتی، از گسترش بیماری‌ها جلوگیری کنند. در واقع، رشته بهداشت عمومی مجموعه‌ای از اقدامات علمی و عملی است که هدف آن حفظ و ارتقای سلامت افراد جامعه است. کسانی که در این رشته تحصیل می‌کنند، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز مشکلات پزشکی و بحران‌های سلامت ایفا می‌کنند.
اگر به دنبال انتخاب رشته‌ای هستید که هم جنبه‌های اجتماعی و انسانی داشته باشد و هم تأثیر مستقیمی در بهبود کیفیت زندگی مردم داشته باشد، رشته بهداشت عمومی یک انتخاب بسیار مناسب در فرآیند انتخاب رشته کنکور محسوب میشود.
ویژگی‌های شخصیتی و مهارت‌های لازم برای ورود به رشته بهداشت عمومی
اگر قصد دارید رشته بهداشت عمومی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید، باید بدانید که تنها توانایی دروس تئوری برای موفقیت در این حوزه کافی نیست. این رشته نیاز به تیپ شخصیتی خاص و مهارت‌هایی دارد که در مسیر تحصیلی و شغلی بسیار مؤثر هستند.
دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته بهداشت عمومی باید برخی از توانایی‌های فردی و بین‌فردی را در خود تقویت کنند تا بتوانند در محیط‌های شغلی مرتبط به‌درستی عمل کنند. این مهارت‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- مهارت‌های ارتباطی مؤثر
- آشنایی کامل با قوانین و دستورالعمل‌های بهداشتی
- تجربه کاری و روحیه مسئولیت‌پذیری
- قدرت تصمیم‌گیری سریع و درست
- توانایی حل مسئله در شرایط بحرانی
- استقامت بدنی و تاب‌آوری در محیط‌های سخت
- توان آموزش مفاهیم بهداشتی به افراد مختلف
- روحیه انسان‌دوستی و میل به کمک به دیگران
- مهارت در آموزش دستورالعمل‌های بهداشتی
- توانایی کار گروهی و تعامل با تیم درمان یا بهداشتی
- مهارت تحلیل داده‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای آماری
- توانایی تحقیق و انجام پژوهش‌های کاربردی
- کنترل شرایط بحرانی و ارائه راه‌حل‌های مؤثر
داشتن این ویژگی‌ها، مسیر تحصیل و اشتغال در رشته دانشگاهی بهداشت عمومی را هموارتر می‌کند و به دانشجویان کمک می‌کند تا نقش مؤثرتری در ارتقای سلامت جامعه داشته باشند.
شرح وظایف کارشناس بهداشت عمومی در حوزه‌های آموزشی، اجرایی، پژوهشی و مراقبتی
کارشناس بهداشت عمومی بسته به علاقه، تخصص و نیاز سازمانی می‌تواند در چهار حوزه اصلی شامل آموزش، پژوهش، اجرا و مراقبت ایفای نقش کند. در بُعد آموزشی، این افراد وظیفه آموزش و مشاوره در موضوعاتی مانند پیش از ازدواج، بهداشت دوران بارداری، شیردهی، یائسگی و همچنین آموزش بهداشت به کارکنان مراکز درمانی و بهداشتی را بر عهده دارند. نقش آموزشی یکی از ارکان مهم در رشته دانشگاهی بهداشت عمومی است، چرا که هدف اصلی این رشته، پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء آگاهی‌های بهداشتی در جامعه می‌باشد.
در بخش پژوهشی، کارشناسان بهداشت عمومی می‌توانند در طراحی و اجرای پژوهش‌های کاربردی در زمینه سلامت جامعه مشارکت داشته باشند. این نقش شامل تهیه طرح‌های پژوهشی، آموزش پرسشگران، انجام مصاحبه‌های علمی و تحلیل داده‌ها و نتایج تحقیقات بهداشتی است. نقش پژوهشی به‌ویژه برای افرادی که علاقه‌مند به ارتقاء علمی و تولید دانش در حوزه سلامت هستند، اهمیت زیادی دارد.
در بُعد اجرایی، کارشناسان بهداشت مسئول اجرای برنامه‌هایی نظیر بهداشت مدارس، ارائه خدمات تنظیم خانواده، نظارت بر نیازهای مراکز بهداشتی، ارجاع افراد به سطوح بالاتر خدمات درمانی و بررسی پرونده‌های بهداشتی خانوارهای تحت پوشش هستند. همچنین در مواقع ضروری، می‌توانند در بخش‌های مختلف مراکز درمانی مشارکت فعال داشته باشند. این نقش به دلیل تنوع بالا و ارتباط مستقیم با جامعه، یکی از مهم‌ترین بخش‌های کاری فارغ‌التحصیلان رشته بهداشت عمومی به شمار می‌رود.
در نقش مراقبتی نیز کارشناسان بهداشت وظیفه پایش سلامت دانش‌آموزان، مراقبت از مادران در دوران بارداری و پس از زایمان، مراقبت از نوزادان و کودکان، اجرای برنامه‌های واکسیناسیون برای گروه‌های سنی مختلف و شناسایی اولیه بیماری‌ها را بر عهده دارند. همچنین، در صورت لزوم، آن‌ها می‌توانند افراد بیمار را به پزشک یا روانشناس ارجاع دهند. این بخش از وظایف، ارتباط مستقیمی با ارتقای سلامت عمومی و پیشگیری از شیوع بیماری‌ها دارد و اهمیت زیادی در ساختار خدمات بهداشتی کشور ایفا می‌کند.
واحد های درسی رشته بهداشت عمومی در دانشگاه ها
رشته بهداشت عمومی در مقطع کارشناسی پیوسته در 8 ترم ارائه میشود و دانشجویان این رشته ملزم به گذراند 132 واحد درسی هستند که از این تعداد، 24 واحد دروس عمومی، 32 واحد دروس پایه و اصلی، 60 واحد دروس اختصاصی و 16 واحد کارآموزی در عرصه خواهد بود که لیست کلیه دروس ارائه شده به شرح زیر خواهد بود:
لیست دروس عمومی:
- فارسی عمومی
- زبان انگلیسی عمومی
- تربیت بدنی (1 و 2)
- جمعیت و دانش خانواده
- تاریخ تحلیلی
- اخلاق کاربردی (آیین زندگی)
- اندیشه اسلامی (1 و 2)
- تفسیر موضوعی قران
- فرهنگ و تمدن اسلام ایران
- انقلاب اسلامی ایران
لیست دروس پایه:
- بیوفیزیک
- بیوشیمی
- تشریح و فیزیولوژی
- اصول و مبانی جامعه شناسی
- آمار حیاتی (1 و 2)
- اصول و کلیات اپیدمیولوژی
- اکولوژی انسانی و بهداشت بین الملل
- توانبخشی و رفاه اجتماعی
- کلیات پزشکی و بهداشت
- اصول تغذیه
- فارماکولوژی
- مصون سازی فعال و انفعالی
- اصول و کلیات خدمات بهداشتی
- میکروب شناسی 1 (قارچ شناسی و انگل شناسی)
- میکروب شناسی 2 (باکتری شناسی و ویروس شناسی)
لیست دروس تخصصی:
- روانشناسی و بهداشت روان
- بهداشت دهان و دندان
- اقتصاد بهداشت
- بهداشت دانش آموزان و مدارس
- کاربرد کامپیوتر در تجزیه و تحلیل های داده های بهداشتی
- نظام های سلامتی در ایران و جهان
- بهداشت سالمندان
- مدیریت و نظارت در مراکز بهداشتی درمانی
- تکنولوژی آموزشی
- اپیدمیولوژی بیماری های شایع در ایران
- حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین سموم آفت کش ها و کاربرد آن ها
- برنامه های ملی مبارزه با بیماری های واگیر
- بیماری های شایع کودکان و طرق پیشگیری از آن
- برنامه ملی مبارزه با بیماری های غیر واگیر و اپیدمیولوژی آن ها
- بهداشت محیط1 (آب)
- بهداشت محیط2 (فاضلاب و زباله)
- بهداشت محیط3 (مواد غذایی، مسکن، هوا و پرتوها)
- بهداشت حرفه ای
- اصول مدیریت در خدمات بهداشتی
- بهداشت روانی و اعتیاد
- تغذیه کاربردی
- بهداشت مادران و کودکان
- بهداشت باروری
- اصول برنامه ریزی بهداشتی
- آموزش بهداشت و ارتباطات
- بیماری های ارثی و مشاوره ژنتیکی
- پاتولوژی جغرافیایی ایران (معرفی بیماری های شایع)
- روش تحقیق در علوم بهداشتی
- زبان تخصصی
- بهداشت مواد غذایی
- اقدامات بهداشتی و کمک های اولیه در شرایط اضطراری
گرایش های مقطع ارشد و دکتری رشته بهداشت عمومی
یکی از مزیت‌های مهم رشته دانشگاهی بهداشت عمومی این است که امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری در آن وجود دارد. فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی این رشته می‌توانند با توجه به علاقه و توانمندی‌های خود، وارد رشته‌های متنوعی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری شوند. از جمله گرایش‌های پرطرفدار می‌توان به آموزش بهداشت، آموزش بهداشت و ارتباطات، بهداشت سالمندان، اقتصاد بهداشت و مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی اشاره کرد.
همچنین علاقه‌مندان به حوزه‌های پژوهشی و آماری می‌توانند در رشته‌هایی مانند اپیدمیولوژی، آمار زیستی، انفورماتیک پزشکی، ارزیابی فناوری سلامت و اکولوژی انسانی ادامه تحصیل دهند. سایر رشته‌های مرتبط که مسیر ارتقاء تحصیلی و شغلی را برای دانش‌آموختگان بهداشت عمومی هموار می‌کنند، شامل بهداشت و ایمنی مواد غذایی، زیست‌فناوری پزشکی، تاریخ علوم پزشکی، رفاه اجتماعی، سم‌شناسی، علوم تغذیه، مدیریت توانبخشی، مهندسی بهداشت محیط، بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها، فناوری اطلاعات سلامت، مهندسی پزشکی و علوم تغذیه در بحران‌ها و حوادث غیرمترقبه می‌باشند.
این تنوع در گرایش‌های تحصیلات تکمیلی باعث میشود تا دانشجویان این رشته بتوانند مسیر تحصیلی خود را بر اساس علایق شخصی، بازار کار و اهداف شغلی مشخص کنند.
آینده شغلی، بازارکار و درآمد رشته بهداشت عمومی
فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی این رشته بعد از گذراندن دوره دو ساله طرح می‌توانند در بیمارستان‌ها، مراکزبهداشت و پایگاه‌های درمانی به عنوان کارشناس بهداشت مشغول به کار شوند . همچنین می توانند در مراکز ترک اعتیاد، خانه سالمندان و درمانگاه ها و ارائه خدمات به بانوان باردار و نوزادان به فعالیت بپردازند. دانش آموختگان این رشته، در آموزش و پرورش به عنوان مربی بهداشت مدارس می توتنند مشغول به کار شوند.
فرهنگ بهداشتی در ایران روزبه‌روز در حال رشد و پیشرفته‌تر شدن است؛ پس فرصت‌های شغلی در این رشته هم رو به افزایش است. از طرفی، با افزایش توجه به سلامت همگانی و پیشگیری از بیماری‌ها، تقاضا برای متخصصان بهداشت عمومی به‌شدت در حال افزایش است. این هم به معنی فرصت‌های شغلی بیشتر برای فارغ‌التحصیلان و تخصص‌های جدید در این حوزه خواهد بود.
سطح درآمد مشاغل بهداشت عمومی به عوامل مختلفی مانند: سطح تحصیلات، نوع تخصص فرد، شهر و محل کار، سابقه کار، نوع سازمانی که همکاری دارید بستگی دارد. با توجه به این شرایط و درکنار تمام این پارامترها، حقوق دانش آموختگان رشته بهداشت عمومی بر اساس گزارش جاب ویژن در سال ۱۴۰3 برای کارشناس مبلغی بین 15 تا 30 میلیون می باشد.
فرصت‌های شغلی رشته بهداشت عمومی در خارج از کشور
رشته بهداشت عمومی نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز یکی از حوزه‌های پرتقاضا در بازار کار به شمار می‌رود. کشورهای توسعه‌یافته به دلیل اهمیت بالایی که برای پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء سلامت عمومی قائل‌اند، همواره به دنبال جذب متخصصانی در این زمینه هستند. فارغ‌التحصیلان این رشته در خارج از کشور می‌توانند در بخش‌های متنوعی مانند مراکز تحقیقاتی، سازمان‌های سلامت، مؤسسات غیردولتی بین‌المللی، دانشگاه‌ها، و حتی شرکت‌های صنعتی مشغول به کار شوند. یکی از شاخه‌های محبوب و کاربردی برای این افراد، حوزه‌ی HSE است.
اصطلاح HSE که مخفف عبارت Health, Safety and Environment است، به معنای سلامت، ایمنی و محیط زیست می‌باشد. متخصصان HSE وظیفه دارند در محیط‌های کاری از جمله کارخانجات، پروژه‌های عمرانی و مراکز صنعتی، بر رعایت اصول بهداشتی و ایمنی نظارت کرده و از آسیب به انسان و محیط زیست جلوگیری کنند. این حوزه در سطح بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از شرکت‌های بزرگ جهان در استخدام نیروهای HSE با تخصص‌های مرتبط، از جمله فارغ‌التحصیلان رشته بهداشت عمومی، سرمایه‌گذاری جدی می‌کنند. بنابراین، آشنایی با HSE می‌تواند مسیر شغلی بین‌المللی ارزشمندی برای علاقه‌مندان به این رشته ایجاد کند.
سخن پایانی | انتخابی هوشمندانه برای آینده‌ای روشن
رشته بهداشت عمومی با وجود آن‌که در میان رشته‌های گروه تجربی کمتر شناخته‌شده است، اما ظرفیت قابل‌توجهی در دانشگاه‌های معتبر کشور دارد و هر ساله داوطلبان زیادی با رتبه‌های متنوع در این رشته پذیرفته می‌شوند. برای نمونه، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال‌های اخیر پذیرای داوطلبانی با رتبه‌های حدود ۷۴۵۹ در منطقه ۱، ۱۵۲۱۴ در منطقه ۲ و ۱۱۴۳۶ در منطقه ۳ بوده است. همچنین دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز پذیرای داوطلبانی با رتبه‌هایی همچون ۱۶۹۹۸ (شهریه‌پرداز، منطقه ۲) و ۱۴۱۹۸ (روزانه، منطقه ۳) می‌باشد. این اعداد نشان می‌دهند که علاقه‌مندان به حوزه سلامت با رتبه‌های قابل‌دستیابی می‌توانند وارد یکی از کاربردی‌ترین و آینده‌دارترین رشته‌های دانشگاهی شوند.
با این حال، انتخاب رشته کنکور یکی از تصمیمات مهم و سرنوشت‌ساز در زندگی تحصیلی هر فرد است. بسیاری از داوطلبان به دلیل ناآگاهی از رشته‌ها، ظرفیت‌ها و جزئیات دانشگاه‌ها، فرصت‌های طلایی خود را از دست می‌دهند. در این مسیر، همراهی با یک تیم مشاوره حرفه‌ای می‌تواند راهگشا باشد. مرکز مشاوره و برنامه‌ریزی گلناز ابراهیمی با بیش از ۱۸ سال تجربه موفق در حوزه کنکور، با ارائه خدمات جامع و تخصصی، در کنار شماست تا بهترین انتخاب را داشته باشید.
